شرایطی که رضا شاه در آن توانست قدرت بگیرد

بدون تردید شخصیتی مثل رضا شاه در تاریخ ایران دارای یک دسته هوادار و یک دسته مخالف است،و مخالفان ویز نیز بخاطر ایجاد دیکتاتوری زمینخواری و قتل هایی که در زمان رضا شاه شد به وی انتقاد میکنند،ولی هیچ دسته از مخالفان و موافقان رضا شاه منکر خدمات وی نیستند.

اما زمانی که رضا شاه به قدرت رسید ایران تحت کنترل انگلیس قرار داشت و شیخ خزعل در جنوب و علاوه بر آن پلیس جنوب نیز وظیفه برقراری امنیت شرکت نفت ایران و انگلیس را بر عهده داشتند،و بر خلاف ادعاهای یکی از اساتید دانشگاه که روح انگلیس هم از کودتای رضا شاه خبر نداشت،در آن زمان بدون اراده انگلیس رضا شاه نمی توانست به قدرت برسد،حال اینکه بعدها دست به کارهایی از جمله برداشتن شیخ خزعل و ... کرد و موجبات ناراحتی انگلیس را فراهم کرد و به بهانه جنگ دوم برداشته شد نیز قابل برسی است.

در کتابی توسط هوشنگ عامری در انتشارات فردوسی استکهلم منتشر شده است،در بخش هایی از کتاب به خوبی که چرا انگلیس ها به دیکتاتور مصلحی مانند رضا شاه در آن مقطع اجازه قدرت گرفتن دادند در حالی که سالها قبل امیرکبیر را به خاطر همین سازندگی ها کشتند را مورد واکاوی قرار میدهد که به آن میپردازیم؛

اما انقلاب 1917 و استقرار حکومت کومونیستی در روسیه و توجه آن دولت به سرحدات جنوبی خود،خاصه ایران انگلیس را وادار کرد تا سیاستش را در باره ایران به کلی تغیر بدهد،فقر و بیچارگی مردم ایران ممکن بود با تشویق و تحریم شوروی مقدمه کومونیست شدن کشور شود و ایران کومونیست مردم استعمار زاده و مفلوک هند را خواه ناخواه به سوی کومونیسم بکشاند برای جلوگیری از چنین پیشامد نامطلوبی احتمالی بریتانیای دور اندیش تصمیم گرفت از این که زمامداران رژیم تازه روسیه در سالهای اول انقلاب سرگرم و گرفتار امور داخلی خود بودند استفاده کند و روی ایران دست بگذارد.^[1]

هراس غرب و به ویژه انگلیس از انقلاب بولشویکی در روسیه و ترس آنها از صدور انقلاب به همسایگان جنوبی  شوروی یعنی ایران و ترکیه و افغانستان باعث شد که سیاستمداران بریتانیایی فکر نوعی بکنند و طرح تازه ای بریزند که سر انجام به نفع کشورها تمام شد،و این سه کشور را به وضعی در آورد تا جای ممکن جلوی نفوذ کومونیسم را بگیرند.^[2]

این مساله قابل ذکر است که تمامی نگرانی های انگلیس که در کتاب اشاره شده است و منجر شد تن به اصلاحاتی در ایران بدهد کاملا درست است به فاصله کمی از انقلاب اکتبر روسیه فردی به نام میرزا کوچک خان که گفته می شود هوادار روسیه بود،و گرایشات چپ داشته است در شمال ایران فعال شد که رضا شاه نیز در جهت تامین نگرانی انگلیس در سرکوب وی نیز نقش داشت.همیشه در تاریخ جهان سابقه داشته است زمانی که جهان دو قطبی شده و دو قدرت پدید آمده است در نهایت در مقطعی به نفع ملت ها تمام شده است و ملت ها توانسته اند از فرصتت پدید آمده به نفع سازندگی و آبادانی به نفع کشور خود استفاده کنند،حتی رضا شاه که انتقادات فراوانی نیز به وی وارد است بعد از مدتی که از فرصت پدید آمده توانست به قدرت بگیرد در کنار همه بدی ها سازندگی هایی در ایران انجام داد که باید قاجارها سالها قبل دست به این کارها می زدند،اما انگلیس و روسیه اجازه نمی دادند.

---

منابع:

[1]رضا شاه و تحولات ایران معاصر هوشنگ عامری انتشارات فردوسی استکهلم ص 81

[2] رضا شاه و تحولات ایران معاصر هوشنگ عامری انتشارات فردوسی استکهلم ص 82

تاریخ ایران و جهان...