شعله های جنگ جهانی اول چگونه شعله ور شد؟

در سالهایی که بیسمارک صدراعظم آلمان بود دست به امضای چندین پیمان متوالی با دول دیگر زد تا کشور را در مقابل هرگونه تهدید احتمالی از جانب روسیه یا امکان حمله تلافی جویانه فرانسه بیمه کنددر 1897 اتحاد دو جانبه ای با کشور همسایه اتریش مجارستان شکل داد که بر مبنای آن طرفین توافق کردند تا در صورت حمله از جانب دشمن به حمایت از دیگری برخیزنداین اتحاد دوجانبه هنگامی به اتحاد سه جانبه مبدل شد که ایتالیا نیز به آن ملحق شد.

تصویر ویلهم دوم

قیصر اعلام داشته بود که این اتحاد ماهیتی دفاعی دارد با این اوصاف وجود چنین اجتماع قدرتمندی از ملل مرکز اروپا زنگ خطر را در سراسر کشورهای همسایه به صدا در آورد،چون فرانسه و روسیه هر دو اتحاد سه جانبه را علیه خود می دیدند چاره ای ندیدند که برای افزایش امنیت خود دست اتحاد دهند که در 1894 چنین اقدامی عملی گشت.بریتانیا و فرانسه که نیز خطر ویلهلم المان را جدی می دیدند از سر اجبار به اختلافات خود خاتمه بخشیدند.در 1904 پیمان مودت فراسه و انگلیس نیز به امضا رسید و پیمان سه جانبه مودتی با مشارکت بریتانیا و فرانسه و روسیه شکل گرفت.اینک نوبت ویلهلم بود که احساس خطر کند زیرا سه کشور عضو این پیما آلمان را در محاصره خود داشتند در چنین شرایطی تنها یک اقدام تحریک آمیز یک جرقه لازم بود تا اروپا در گرداب جنگ فرو رود.

در 1905 ویلهلم با سفر به طنجه مغرب و ادای احترام به سلطان حقوق فرانسه را در مداخله این کشور نادیده گرفت و با نطقی تحریک آمیز علنا در دفاع از استقلال این کشور و رد حاکمیت فرانسه در این کشور سخن گفت.مقامات فرانسوی از این گستاخی بر آشفتند و یک سال بعد قدرت های بزرگ اروپایی را جهت تبادل نظر در باره این موضوع در کنفرانس بندر آلخزیراس اسپانیا جمع کردند.اگر قصد قیصر این بوده باشد که همبستگی اعضی پیمان مودت سه جانبه را به محک آزمون بگذارد تیرش به سنگ خورد زیرا بریتانیا و روسیه تمام قد پشت فرانسه ایستادند.

در 1911 جنگجویان قبایل به شهر فاس در مغرب حمله ور شدند و فرانسوی ها نیز نیروهایی را به قصد اعاده امنیت گسیل کرده و قوای خود را به حراست از این شهر واداشتند آلمان در پاسخ به این عمل کشتی توپدار پنتر را به بهانه حفاظت از مافع این کشور روانه بندر اگادریر کرد که در نزدیکی فاس قرار داشت این کار در حکم بازی با آتش بود.بریتانیا از در حمایت از فرانسه در آمد تاجایی که کم وبیش دست به تجهیز نیروی دریایی زد قیصر که حاضر نبود نبرد را به جان بخرد عقب کشید.

در ساعت 11 صبح روز یک شنبه 28 ژوئن 1914 وارث تاج و تخت اتریش مجارستان و همسرش در سارایوو پایتخت بوسنی به دست دانشجویی مسلمان به قتل رسیدند اتریشی ها در 1908 بوسنی را به زور ضمیمه خاک خود کرده بودند از این رو هر عضو خاندان سلطنتی اتریش که به این کشور پا میگذاشت با خطری بالقوه مواجه بودند.آرشیدوک با اطلاع کامل از خطری که متوجه او بود وارد پایتخت بوسنی شد.او و همسرش از ایستگاه قطار همراه با اتومبیل های روباز عازم شهرداری بودند در راه بمبی به طرف اتومبیل آنها پرتب شد اما بمب پس از برخورد به سقف جمع شد و به زیر اتوموبیل عقبی افتاد بر اثر این حادثه بیست نفر زخمی شدند.رانده که راه را گم کرده بود به اجبار اتومبیل را متوقف ساخت تا دور بزند در همین اثنا پرینتسپ دوان دوان از جمع حاضران در صحنه جدا شد و از چند قدمی به قربانی ها شلیک کرد،آرشیدوک فرانتس فردینانت که اوضاع وخیمی داشت به همسرش گفت سوفی بخاطر بچه ها زنده بمان،هیچ قتلی در تاریخ بشر چنان عواقب مصیبت باری نداشته است.

گاوریلو پرنسیپ بلافاصله بعد از شلیک گلوله به فرانتس فردینانت که منجر به قتل وی شده بود خودکشی کرد البته در این کار ناکام ماند اورا به اداره پلیس محلی بردند و تحت شکنجه اسامی همدستان خود را لو داد آنان نیز دستگیر شدند دادگاه آنان یک ماه به طول کشید و همه آنها به جز پرینسیپ به اعدام محکوم شدند قاتل اصلی به سن قانونی نرسیده بود و چون دو هفته کوچکتر بود به بیست سال حبس در یکی از زندان های اتریش محکوم شد مقامات اتریشی تمایلی به زنده ماندن وی نداشتند و در اوریل 1918 که یکی از دست هایش قطع و به سل مبتلا شده بود جان خود را از دست داد.

تحقیقات مقامات اتریشی نشان داد که هیچگونه ارتباطی میان حاکمان صربستان و قاتلان وجود ندارد لیکن قضیه به بوته فراموشی سپرده نشد،در وین پایختخت اتریش شماری از سیاستمداران و رهبران نظامی طالب جنگ بودند و این قتل را فرصتی باد آورده جهت حذف صربستانی تلقی میکردند.در پی این حادثه قیصر اعلام داشت که آلمان به موجب تعهدات مندرج در معاهده فیمابین با اعتقاد راسخ پشتیبان اتریش مجارستان خواهد بود.در حالی که اتریش مجارستان در تدارک بسیج نیروهای خود بودند بریتانیا و فرانسه خواستار تشکیل نشستی به منظور مذاکره بر سر راهای رفع بحران بودند،در 28 زوئیه 1914 اتریش به صربستان هجوم برد،در پاسخ به این اقدام نیکولای نیروهای خود را در حالت آماده باش قرار داد،آلمان به روسیه اعلام جنگ کرد،دولت فرانسه دست به بسیج نیروها زد در اوت 194 آلمان مدعی شد که هواپیمای فرانسوی یکی از شهر های آلمان را بمباران کرده است ازهمین رو به فرانسه نیز اعلام جنگ کرد.

با وجود پیمان سه جانبه بریتانیا وارد جنگ نشده بود،در 1839 کشورهای بزرگ اروپایی معاهده ای امضا کرده بودند که بی طرفی بلژیک را به رسمیت بشناسد،بعد از فتح بلژیک توسط آلمان بریتانیا از آلمان خواست تا خاک بلژیک را ترک کند قیصر با این درخواست مخالفات کرد در 14 اوت 1914 بریتانیا به آلمان اعلام جنگ داد.

تصویر سربازان پیاده استرالیایی در سال 1917 در بلژیک استرالیا بعناون مستعمره انگلیس نیز وارد جنگ شده بود.

برای عضویت در کانال تلگرام ما کلیک کنید

کلیه متون این نوشته با اندکی تغیر از کتاب جنگ جهانی اول نوشته دیوید اونز و با ترجمه زیبای آقای بابک و انتشارات جاویدان محقق نگاشته شده است،شما را به مطالعه این کتاب پربار که به تازگی منتشر شده است دعوت می نماییم.